نشریه كشكول


نوع و روش: سیاسی ـ ادبی ـ فكاهی ـ خبری
صاحب امتیاز: مجدالاسلام كرمانی
تاریخ انتشار : 1325ق/1327ق
محل انتشار : تهران و اصفهان
فاصله انتشار : هفتگی
موجودی در مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران : سال 1325-1327

روزنامه “كشكول“ در تهران

روزنامه “كشكول“ در تهران به مدیری “مجدالاسلام كرمانی“ تاسیس و در سال 1325ق منتشر شده است. شمارة اول این روزنامه در 4 صفحه به قطع وزیری با چاپ سنگی طبع و در تاریخ 15/صفرالمظفر/ 1325ق مطابق با 30/مارس/1907م منتشر گردیده است

در این شماره پس از درج مقاله افتتاحی، بقیه صفحات آن مشتمل بر چند كاریكارتور است از جمله صفحه 4 : مشتمل بر كاریكاتور بانك ملی و هجوم مردم در بانك برای گذاشتن پول در آنجا می‏باشد. در این كاریكاتور از زبان هر كسی مطلبی نوشته شده: یكی می‏گوید : هر چه داشتم دارم، آسوده شدم نه از دزد می‏ترسم نه از مدعی. دیگری می‏گوید : داداش بگذار ما برویم پولمان را بدهیم، راحت شویم. شخص سومی می‏گوید: جایی كه وقت پول دادن آنقدر شلوغ باشد آیا وقتی می‏خواهیم پولمان را بگیریم چه خبر خواهد بود

امضای حسینعلی “كه ترسیم‏كنندة كاریكاتورها است در صفحه چهارم چاپ گردیده است. تمام صفحات چهارم روزنامه و در بعضی شماره‏ها صفحات سوم و دوم روزنامه مشتمل بر كاریكاتور است و از این جهت در عنوان روزنامه آمده است “ كه هر یك از دانشمندان كه صور موهوم خنده‏آمیز عبرت‏انگیزی كه به كسی برنخورد طرح نموده، اداره بفرستد درج و ترسیم خواهد شد.“ در مقاله افتتاحی روزنامه كه تا اندازه‏ای خواننده را به مسلك و مرام آن آشنا می‏سازد و آمده است كه از آنجا كه عالمان فهمیده‏اند كه برای تهذیب اخلاق ملت و اشاعه تمدن و تربیت بهترین وسیله این است كه كارهای زشت آنها را مجسم نمائیم تا از آ“ها عبرت ببرند، لذا دو وسیله را برای این كار درنظر گرفتند: یكی تیاتر و دیگری ساختن صور موهومه خیالی موسوم به كاریكاتور. در ادامه آ‚ده است كه: روزنامه ندای وطن كه مدیر آن مجدالاسلام كرمانی بوده و كاریكاتور نداشته برای ترسیم آن، روزنامة كشكول را تاسیس كرده و قیمت آن را جداگانه محاسبه نموده. در عنوان روزنامه كشكولی ترسیم شده و به دیوارة آن نوشته: “همه چیز دارد“ و در زیر آن عنوان روزنامه درج گردیده است

در زیر عنوان روزنامه دو سطر درج شده كه روزنامه كشكول را بدین شكل معرفی می‏كند: “ این روزنامه از قید رسمیت و صحت و مسئولیت به كلی خارج است. ابدا با مشخص خاصی طرف نیست و غرضش برانداختن عادات زشت بربریت و مجری ساختن رسوم تمدن و تربیت است هر یك از دانشمندان كه صور موهوم خنده‏آمیز عبرت‏انگیزی كه به كسی برنخورد طرح نموده به اداره بفرستند كه درج و ترسیم خواهد شد

ادارة روزنامه كشكول: طهران. ادارة روزنامه ندای وطن است. آبونه اشتراك سالیانه: طهران 8 قران، در سایر ولایات داخله: یك تومان. فرنگستان پنج فرانك. قفقاز و روسیه: 3 منات. هندوستان 4 روپیه. و قیمت یك نسخه 3 شاهی

همانطور كه یادآور شدیم بیشتر اهمیت روزنامه كشكول برای كاریكاتور آن است و در صفحة اول آن مقالات مختلف و گاهی نیز اشعاری چاپ شده است و اخبار داخله و خارجه بطور اختصار در روزنامه آمده است

چون روزنامه كاریكارتور داشته لذا با چاپ سنگی منتشر می‏شد و در هر شماره جمله “سلاله‏السادات آقاسید مرتضی به سعی و اهتمام آقامیرزاحسن و میرزاعباس خان انطباع پذیرفت“ چاپ شده است. ترسیم كاریكاتور به عهدة “میرزاعلی“ نامی بوده كه امضای او در بیشتر شماره‏ها دیده می‏شود. روزنامه كشكول به خط “مرتضی نجم‏آبادی“ است و “كتبه العبد مرتضی النجم‏آبادی“ در بعضی صفحات چاپ گردیده است

نویسندگان كشكول به غیر از مدیر آن آقای ضیاء لشكر بود كه از شمارة 19 اشعاری به نام “اشعار وطنیه ضیاء لشكر“ می‏سرود و چاپ می‏كرد. آخرین شمارة سال اول كشكول، شماره 40 است كه در تاریخ 11/ربیع‏الثانی 1326ق منتشر شده است كه این شماره نیز ماننده شمارة اول صفحات دوم و سوم آن مشتمل بر كاریكاتوری است كه وسیله باربری را در ایران و اروپا “خط آهن در اروپا و شتر در ایران“ نشان می‏دهد


كشكول در اصفهان

روزنامه كشكول در اصفهان نیز به مدیری و صاحب امتیازی مجدالاسلام كرمانی كه مدیر روزنامه وطن نیز بود، تاسیس و در سال 1327ق منتشر شد. این روزنامه دنبالة كشكول تهران می‏باشد و پس از حوادث تهران و توقیف جراید و فرار آزادیخواهان كه در نتیجه به توپ بستن مجلس و استبداد صغیر پیش آمد، مجدالاسلام به اصفهان رفت و روزنامه كشكول را در این شهر دایر كرد. پس كشكول چاپ اصفهان در واقع سال دوم روزنامه است

این روزنامه در 4 صفحه به قطع وزیری با چاپ سنگی كه صفحة 4 آن مشتمل بر كاریكاتور است منتشر می‏شد. سال دوم روزنامه، همانند كشكول سال اول است از جمله در قطع صفحات و چاپ و دو سطری كه در زیر عنوان نوشته شده و نیز در ترسیم كاریكاتور با سال اول تفاوتی نكرده. ادارة كشكول: اصفهان. جنب قنسولخانه انگلیس. آبونه اشتراك سالیانه در اصفهان یك تومان، در سایر بلاد ایران 12 قران. در تمام بلاد خارجه 5 فرانك. قیمت تك نسخه 2 شاهی. در سایر بلاد ایران 3 شاهی.ادارة انتشار روزنامه، هفته‏ای 2 بار بود

مندرجات روزنامه كشكول علاوه بر اخبار عمومی ایران، تمام اخباری كه مربوط به تجمع سران بختیاری در اصفهان و حركت آنها برای مقابله با قشون استبداد و جنگ با محمدعلیشاه بود را نیز شامل می‏شد. از این رو كشكول تاریخچه نفیسی از خدمات بختیاری و مردم اصفهان به مشروطیت است. علاوه بر این رونوشت تلگرافاتی كه در بین دولت و سران بختیاری رد و بدل می‏شد در این روزنامه چاپ شده است

از تعداد شماره‏های سال دوم اطلاع دقیقی در دست نیست. اما در كتاب تاریخ جراید و مجلات آمده است كه آخرین شمارة سال دوم، شماره 27 می‏باشد

http://www.iichs.org/archived/nosakh/35.htm





چاپ این صفحه       بازگشت :     به بالای صفحه       به صفحه قبل