نشریه تمدن


نوع و روش: سیاسی ـ اجتماعی ـ خبری
صاحب امتیاز : رضا مدبرالممالك هرندی اصفهانی
محل انتشار : تهران
تاریخ انتشار: 1324ق
فاصله انتشار : هفته ای رو باز، هفته ای چهار بار
موجودی در مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران : (1327-1326) 1325-1324ق

تمدن تهران

 شمارة اول این دوره كه مقارن با سال چهارم تاسیس روزنامه است در تاریخ سه‏شنبه 7/ شوال/ 1328هـ .ق منتشر گردید و از همین شماره ترجمه كتاب “انقلابات ایران“ تالیف ویكتور برابر فرانسوی كه “موسوی“ آن را ترجمه كرده بود، به عنوان پاورقی در روزنامه چاپ شد و تا شمارة 7 ادامه داشت. شمارة 7 روزنامه در تاریخ 15/ ذی‏الحجه/ 1328هـ .ق و شمارة 28 آن در تاریخ 2// ذی‏الحجه/ 1329ق مطابق با 24/ نوامبر/ 1911م در 8 صفحه به قطع وزیری بزرگ و با چاپ سربی (طهران، مطبعه تمدن) طبع و توزیع شد. محل اداره: طهران. خیابان ناصریه معین شده و انتشار این روزنامه تا سال 1330ق ادامه داشت. اما در این سال تعطیل گردیده است

مدبرالممالك پس از تعطیل روزنامه تمدن، روزنامه دیوان عدالت را و مدتی هم روزنامه رسمی دولت ایران را منتشر كرد. تا سال 1326ق كه وفات نمود این روزنامه منتشر می‏شد. علاوه بر اینها مطبعه‏ای نیز با عنوان مطبعه تمدن تاسیس نموده بود كه مدتی، قسمتی از جراید مركز در آنجا چاپ می‏شد شایان ذكر است كه سالهای قید شده داخل پرانتز به صورت كامل موجود نیست

مندرجات روزنامه
معمولاً ستون اول و دوم صفحه اول مخصوص درج سرمقاله است كه به قلم مدیر نوشته شده و تحت عناوینی از قبیل: (ملت ایران را سعادت پاینده باد. سرمقاله شماره سوم) و (یك دنیا بشارت سرمقاله شمارة پنجم) و (معایب كار نتایج بی علمی است. سرمقاله شمارة نهم) می‏باشد. پس از سرمقاله، اخبار راجع به مشروطیت و درخواستهای مردم از نمایندگان مجلس و اخبار شهریست. بطور كلی مندرجات روزنامه مانند سایر جراید آغاز مشروطیت است

در شمارة اول پس از سرمقاله، مقاله دیگری تحت عنوان “قابل توجه جناب صنیع‏الدوله رئیس محترم مجلس“ و بعد مقاله‏ای تحت عنوان “اشتراك حقوق و ادای ذمه“ و در آخر صفحة چهارم “اخطار مخصوص“ چاپ شده است. سال اول تمدن با انتشار شمارة 80 تاریخ 11/ ربیع‏الثانی / 1326ق مطابق با 13/ مه/ 1908م خاتمه یافته و در همین شماره اخطاری چاپ شد كه سال اول روزنامه 80 شماره است در سال دوم تمدن 14 شماره منتشر شد و در آخرین شماره آن در تاریخ 11/ جمادی‏الاول/ 1326ق یعنی 12 روز قبل از پیش‏آمد وقایع 23/ جمادی‏الاول/ و فرار مشروطه‏خواهان از ایران بوده كه منتهی به تعطیل روزنامه شده است. بنابراین دورة اول تمدن جمعاً 92 شماره است

ذكر این نكته ضروری است كه زمانی مدیر روزنامه تمدن، تصمیم می‏گیرد كه مانند نشریات خارجی یك روزنامه یومیه نیز منتشر كند. در یكی از شماره‏ها اعلانی می‏دهد و تمام مندرجات و مشخصات روزنامه را نیز توضیح می‏دهد، اما بنابه دلایلی كه در دسترس نیست این تصمیم هرگز جنبه اجرایی به خود نمی‏گیرد. روزنامه تمدن مدت زمانی هفته‏ای دو بار منتشر شد تا هنگامی كه حوادث بمباران مجلس و فرار مدیر تمدن به هندوستان و مصر و اروپا پیش آمد و روزنامه نیز تعطیل شد. وی هنگام رسیدن به هندوستان دست به كار نشر روزنامه شد و مجدداً روزنامه را به همین نام منتشر كرد


تمدن هندوستان

روزنامه تمدن منتشره در بمبئی هندوستان، روی چهار صفحه (به قطع روزنامه حبل‏المتین) با چاپ سربی در مطبعة حبل‏المتین و آخر رمضان 1326ق است. این مسئله نشان‏دهندة این است كه تمدن به كمك و مساعدت و همكاری مؤیدالاسلام مدیر روزنامه حبل‏المتین منتشر شده است

خصوصیات روزنامه كه بیش از 1 شماره هم منتشر نشد، بدین قرار است: در عنوان روزنامه، اسم روزنامه (تمدن) به خط نستعلیق درشت و بالای آن عبارت (نامة ایران) و در زیر آن تاریخ انتشار (غره رمضان 1326) چاپ شده. در طرف راست (نگارنده: مدبرالممالك هرندی) و در طرف چپ (داخله یك ارزن جنبش) درج است. آینه “ولا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتاً بل احیاء عند ربهم یرزقون“ در بالای عنوان و مجله (در داخله ایران مطالعه‏كنندگان ذمه دارند كه بعد از ملاحظه به دیگری تقدیم دارند) در زیر عنوان چاپ گردیده است. مندرجات این شماره عبارت است از: در صفحة اول (احكام تلگرافی حجج اسلامیه نجف اشرف) و بعد مقاله‏ای تحت عنوان “خلاصی ایران موكول به فداكاری ایرانیان است“ آمده كه تمام صفحات 2، 3 و 4 روزنامه را گرفته و در انتها مدبرالممالك هرندی امضاء نموده. این مقاله خیلی تند و به شدت به دستگاه دولت و شخص محمدعلی شاه در آن حمله شده. پس از مراجعت از هندوستان و مصر، هنگامی كه مدبرالممالك در ربیع‏الثانی 1327ق وارد رشت می‏شود برای بار سوم روزنامه تمدن را آنجا منتشر می‏سازد.


تمدن رشت

این روزنامه بیش از یك شماره در رشت منتشر نگردید و این نمره در تاریخ 29/ ربیع‏الثانی/ 1327ق می‏باشد. پس از فتح تهران به دست مشروطه‏خواهان در سال 1327ق ، مدبرالممالك به تهران بازگشت و برای بار چهارم روزنامه تمدن را منتشر ساخت

http://www.iichs.org/archived/nosakh/19.htm





چاپ این صفحه       بازگشت :     به بالای صفحه       به صفحه قبل